به نقل از «فارس»

شناسایی و کشف رویشگاه سوسن چلچراغ در حال انقراض توسط محققان دانشگاه تربیت‌مدرس

تاریخ انتشار: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۱۰۱۹۳

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی دانشگاه تربیت مدرس، جنگل علمی- تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس واقع در روستای ملاکلای نوشهر در سری سوم آغوزچال و حوضه آبخیز ۴۶ کجور با مساحت ۱۸۱۷ هکتار است. این جنگل از ارتفاع ۱۵۰ متر از سطح دریا تا ۱۸۰۰ متر امتداد دارد و به ۲۴ قطعه مدیریتی تقسیم شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از ویژگی‌های قابل توجه این جنگل می‌توان به تنوع بالای تیپ‌های جنگلی اشاره کرد که به دلیل شیب نسبتا زیاد عرصه، در فاصله کوتاهی ظاهر شده‌اند.
تیپ غالب جنگل در ارتفاع کمتر از ۲۰۰ متر و عرصه‌های کم شیب شامل درختان انجیلی و ممرز است و در داخل دره نیز توسکا حضور دارند. در ارتفاعات بالاتر تا میانبند، درختان ممرز، انجیلی و راش و در مناطق بالابند راش، ممرز و سایر گونه‌ها حضور دارند.

جنگل آموزشی دانشگاه تربیت مدرس به دلیل واقع‌شدن در منطقه ویژه دارای غنای زیستی بالایی است که شامل بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی، ۴۰ گونه پرنده، ۱۵ گونه پستاندار است.

از گونه‌های گیاهی در خطر انقراض آن می‌توان به افرای مازندرانی، ملج و شمشاد هیرکانی اشاره کرد.

درخت لیلکی، ثعلب نر، ختمی خزر و درخت لرگ از درختان رلیکت از گونه‌های گیاهی در معرض انقراض این منطقه محسوب می‌شوند.

گونه‌های جانوری چون شوکا، پلنگ، خرس و مرال در فصل گاوبانکی زینت‌بخش این منطقه تحقیقاتی و جنگلی است که از قابلیت‌های مهم این جنگل نیز به شمار می‌رود.

به گفته حامد یوسف‌زاده، دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس از گونه‌های کمیاب و نادر در جنگل تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس می‌توان به افرای مازندرانی، سوسن چلچراغ و گونه‌های مختلف ثعلب مانند ابرویی کوهستانی، یاسمن سفید و اسپیره اشاره کرد.

این منطقه همچنین دارای جاذبه‌های گردشگری منحصر به فردی است که می‌توان به ۷ آبشار بلند از جمله آبشار شاردره و عبور رودخانه کجور از وسط آن اشاره کرد.

قلعه تاریخی دختر قلعه در قطعه ۳۱۸ نیز از دیگر دیدنی‌های این جنگل است.

جاده مالرو ۱۰۰ ساله در سمت غربی این جنگل وجود دارد که از آن برای عبور از نوشهر به سمت کجور در فصل‌های ییلاق و قشلاق استفاده می‌شود.
تیم تحقیقاتی جنگل آموزشی-تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس شامل منصور پورامین، سلمان زال‌کانی، کریم شیر محمدی، مهران قزوینی و  حامد یوسف‌زاده اخیرا موفق به شناسایی و کشف رویشگاه جدیدی از سوسن چلچراغ به عنوان گونه گیاهی در حال انقراض شدند.

عباس اسماعیلی سرپرست این تیم تحقیقاتی، تاکید دارد که مدیریت دو دهه دانشگاه تربیت مدرس در این مجموعه تحقیقاتی سبب شده است که ضمن حفظ تنوع زیستی، شرایط بهینه و عالی به دور از دخالت‌های انسانی برای بقا و توسعه رویشگاه‌های گونه‌های نادر مانند افرای مازندرانی، سوسن چلچراغ و غیره فراهم آید.

گل سوسن چلچراغ یکی از نادرترین گل‌های جهان است که سرزمین کهن ما را برای رویش انتخاب کرده است؛ از این رو این گونه نخستین گل ایرانی است که در فهرست آثار ملی طبیعی ایران قرار گرفته است. گل سوسن چلچراغ به دوران چهارم زمین‌شناسی تعلق دارد و از لحاظ ژنتیکی یکی از نوادر طبیعی جهان به شمار می‌رود، ضمن آنکه این گل 'تکثیر گریز' است و علاقه‌ای به ازدیاد و تولید مثل ندارد و همین امر باعث شد تا هر روز بیش از پیش در معرض انقراض قرار گیرد.

 این گیاه که نادرترین گونه سوسن به‌شمار می‌رود، در نواحی بسیار محدودی از استان‌های اردبیل، مازندران و گیلان می‌روید و گفته می‌شود در منطقه لنکران جمهوری آذربایجان دیده شده‌ است. رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت ۴ هکتار تحت حفاظت قرار گرفته‌ است.

حامد یوسف‌زاده، دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس سوسن چلچراغ را مروارید جنگل هیرکانی معرفی کرد و گفت: این گل اولین گونه گیاهی اثر طبیعی- ملی ایران است که از زمان شناسایی اولین رویشگاه آن در منطقه عمارلو استان گیلان، حدود نیم قرن می‌گذرد.

وی ادامه داد: در گذشته موفق به شناسایی رویشگاه جدید سوسن چلچراغ در منطقه دو هزار تنکابن با دارا بودن رودخانه پرآب، چشمه‌های انبوه و جنگل انبوه در دل صخره‌ها و مناطق کوهستانی پر شیب شدیم.

یوسف‌زاده تاکید کرد: در این مطالعات در ییلاق نوشا واقع در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان تنکابن یک رویشگاه جدید شناسایی کردیم.
به گفته وی ییلاق نوشا، ارتفاعات دو هزار تنکابن، رویشگاه جدید مروارید هیرکانی (سوسن چلچراغ) است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، مساحت این رویشگاه شناسایی شده را حدود ۳ هکتار ذکر کرد و افزود: در این رویشگاه سوسن چلچراغ به همراه گونه‌های دارویی دیگر از جمله گل صدتومنی شناسایی شد.

وی ادامه داد: اخیرا نیز رویشگاه جدیدی از این گل در حال انقراض را در مجاورت روستای ملاکلای نوشهر کشف کردیم.

وی شناسایی رویشگاه دو گونه در خطر انقراض افرای مازندرانی و سوسن چلچراغ با تراکم و زاداوری بالا را حاکی از نقش و اهمیت  دانش و مدیریت صحیح در حفاظت موثر از گونه های در خطر انقراض عنوان کرد.

یوسف‌زاده یادآور شد: از آنجایی که این جنگل‌های تحقیقاتی به صورت ۱۰ ساله از سوی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور برای انجام امور آموزشی و پژوهشی به دانشگاه‌ها واگذار می‌شود، از این رو در این مدیریت همکاری ناظران این سازمان با مدیران جنگل‌های آموزشی-تحقیقاتی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد؛ چرا که این همکاری منجر به موفق‌شدن دانشگاه‌ها در ارائه الگو در تنوع زیستی می‌شود؛ از این رو نیاز است تا ناظران طرح‌های جنگل‌ها همکاری لازم را با مدیران جنگل‌های تحقیقاتی داشته باشند و لازم است از همکاری مهندس علی‌نیا ناظر این جنگل تشکر و قدردانی کنیم.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: سوسن چلچراغ دانشگاه تربیت مدرس دانشگاه تربیت مدرس سوسن چلچراغ یوسف زاده جنگل ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۱۰۱۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقشه ژنتیکی پرواز: پستانداران چگونه تکامل یافتند تا در هوا شناور بمانند؟

مردم برای توصیف امور غیرممکن می‌گویند «وقتی خوک‌ها پرواز می‌کنند». اما حتی اگر بیشتر پستانداران در تمام عمرشان به‌طور کامل روی زمین زندگی کرده باشند، توانایی پرواز بارها و بارها در طول تکامل پستانداران، در گونه‌هایی از خفاش‌ها گرفته تا سنجاب‌های پرنده، تکامل یافته است.

به گزارش زومیت، اما پستانداران چگونه تکامل یافتند تا پرواز کنند؟ گروهی از محققان به رهبری دانشگاه پرینستون و کالج پزشکی بیلور در آمریکا، در مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله‌ی نیچر منتشر شده است، اساس ژنومی و تکاملی «بال‌پوست» را توضیح داده‌اند. بال‌پوست، غشای پوستی نازک و انعطاف‌پذیری است که فاصله‌ی میان دست و پاهای برخی گونه‌های پستانداران را می‌پوشاند و به آن‌ها امکان می‌دهد در هوا اوج بگیرند.

به‌گزارش سای‌تک‌دیلی، دکتر ریکاردو مالارینو، استادیار زیست‌شناسی مولکولی در پرینستون و نویسنده‌ی همکار مطالعه، می‌گوید: «به‌طور دقیق نمی‌دانیم که از دیدگاه مولکولی و ژنتیکی، چگونه ویژگی‌ها و سازگاری‌های جدید سرچشمه می‌گیرند. ما می‌خواستیم بررسی کنیم که چگونه یک نوآوری تکاملی به وجود می‌آید.»

گروه محققان برای درک بهتر تکامل بال‌پوست، روی کیسه‌داران متمرکز شدند. دلیل انتخاب کیسه‌داران این است که توانایی شناور ماندن (گلاید کردن) بارها و بارها با تغییرات تشریحی مشابه، در کیسه‌دارانی با رابطه‌ی تنگاتنگ، مانند بادپر شکری دیده شده است. بادپر شکری کیسه‌داری چنان کوچک است که در جیب جا می‌شود و به عنوان یک حیوان خانگی عجیب‌و‌غریب، بسیار محبوب است.

درک توانایی گلاید از منظر ژنتیکی

محققان کالج بیلور با توالی‌یابی ژنوم ۱۵ گونه از کیسه‌داران، توالی‌های دی‌ان‌ای را در هر دو گونه‌های پروازی و بستگان غیرپروازی آن‌ها، تعیین کردند. مقایسه‌ی توالی‌ها، تکامل سریع‌تری را در نزدیکی ژنی به نام Emx2 آشکار کرد.

ژن Emx2 با استفاده از نقشه‌ای ژنتیکی که در همه‌ی پستانداران وجود دارد، بال‌پوست را به وجود آورده است

دکتر ارز لیبرمن آیدن، استاد ژنتیک مولکولی و انسانی در بیلور و نویسنده‌ی همکار مطالعه، می‌گوید: «جالب اینجاست که به نظر نمی‌رسد توالی ژن در جایی رخ داده باشد که مرتبط‌ترین تغییرات در آن به وجود می‌آید. در عوض، تغییرات کلیدی در توالی‌های دی‌ان‌ای کوتاهی به نام «افزاینده‌ها» رخ می‌دهد که در نزدیکی ژنوم قرار دارند. افزاینده‌های در‌حال تغییر، نحوه و مکان فعالیت ژن Emx2 را در بدن تغییر می‌دهند و باعث تکامل پرواز می‌شوند.»

ساز‌و‌کار‌های تکاملی و رویکردهای تجربی

خورخه مورنو، دانشجوی تحصیلات تکمیلی در آزمایشگاه مالارینو و نویسنده‌ی اول مطالعه، می‌گوید درک تغییرات اساسی که در سطح ژنومیک رخ می‌دهد تا این‌گونه صفات همگرا را ظاهر کند، دارای اهمیت است. زیرا می‌تواند به ما بگوید که آیا تکامل، مسیر کمترین مقاومت را هدف قرار داده است یا خیر. نتیجه یکسان است، اما مسیرهای متفاوتی برای رسیدن به آن وجود دارد.

محققان در مرحله‌ی بعدی، قصد داشتند که ایده‌ها را آزمایش کنند. آن‌ها برای انجام این کار، از منحصربه‌فردترین ویژگی کیسه‌داران، یعنی کیسه‌ی آن‌ها استفاده کردند.

دکتر الگا دودچنکو، استادیار ژنتیک مولکولی و انسانی در بیلور و نویسنده‌ی همکار مقاله، می‌گوید بچه کانگوروهای کیسه‌دار، در مراحل رشد بسیار زودتری نسبت به پستانداران معمولی متولد می‌شوند. به جای اینکه رشد در شکم مادر ادامه یابد، آن‌ها به داخل کیسه‌ی او می‌خزند و تا زمانی که آماده شوند تا مستقل از مادر به زندگی ادامه بدهند، همان‌جا می‌مانند. این حقیقت که آن‌ها دقیقاً در کیسه قرار می‌گیرند، مطالعه‌ی چگونگی تأثیر ژن‌های فردی مانند Emx2 بر رشد کیسه‌داران را بسیار آسان‌تر می‌کند.

محققان نشان دادند که ژن Emx2، با استفاده از نقشه‌ای ژنتیکی که احتمالاً در همه‌ی پستانداران وجود دارد، بال‌پوست کیسه‌داران را به وجود آورده است. به عنوان مثال، ژن Emx2 در پوست هر دو طرف بدن موش‌ها و بادپرهای شکری فعال است، اما در بادپر شکری، برای مدت طولانی‌تری بیان شده است.

دودچنکو خاطرنشان می‌کند: «با اصلاح افزاینده‌های حیاتی ژن Emx2، گونه‌ها یکی پس از دیگری از این برنامه‌ی جهانی بهره برده‌اند تا توانایی شناور ماندن در هوا را به‌دست آورند.» این خبر برای خوک‌هایی که امید دارند روزی به آسمان برسند، بسیار دلگرم‌کننده است.

کانال عصر ایران در تلگرام